Traktat Ryski

Podpisanie traktatu pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą w Rydze dnia 18 marca 1921 r.
Podpisanie traktatu pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą w Rydze dnia 18 marca 1921 r. (Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Traktat_ryski_1921.jpg)

Rokowania polsko-sowieckie rozpoczęły się w sierpniu 1920 roku w Mińsku w sytuacji zagrożenia przez wojska sowieckie niepodległości Polski. Jesienią 1920 roku przeniesione zostały na bardziej neutralny grunt do Rygi. Po zwycięstwie w bitwie warszawskiej i kampanii niemeńskiej polska delegacja miała znacznie korzystniejsze warunki negocjacji ze stroną sowiecką.

Polska uzyskała ziemie należące przed trzecim i częściowo drugim rozbiorem do Rzeczypospolitej, w latach 1795 – 1916 stanowiących część zaboru rosyjskiego, a od wiosny 1919 r. zajmowane przez Wojsko Polskie: zachodnią część Wołynia i Polesia z Brześciem, Pińskiem i Łuckiem, gubernie: grodzieńską oraz wileńską wraz z zachodnią częścią Mińszczyzny (Nieśwież). Rosja i Ukraina uznały polskie prawa do Galicji Wschodniej, przed 1914 rokiem wchodzącej w skład monarchii habsburskiej. Granica polsko-ukraińska, polsko-białoruska i polsko-rosyjska przebiegała w zasadzie wzdłuż linii II rozbioru z 1793 roku (z korekturą na rzecz Polski w postaci części Wołynia i Polesia, z malowniczo położonym miastem Pińskiem).

Poza tym traktat przewidywał wypłatę Polsce tytułem rekompensaty za wkład ziem polskich w budowanie gospodarki rosyjskiej (w okresie rozbiorów) kwoty 30 mln rubli w złocie (ustalenia te nie zostały jednak nigdy wykonane pod różnymi pretekstami przez stronę sowiecką). Zobowiązywał też stronę radziecką do zwrotu zagrabionych w czasie zaborów dzieł sztuki i zabytków (zwrócono naprawdę niewiele, m.in. pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, który do 1924 roku umieszczony był w Homlu jako ozdoba rezydencji Iwana Paskiewicza (feldmarszałek rosyjski, zwycięzca powstania listopadowego, w latach 1832-1856 namiestnik Królestwa Polskiego).


Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą, podpisany w Rydze dnia 18 marca 1921 r. — Tekst Traktatu

Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą, podpisany w Rydze dnia 18 marca 1921 r. — Załącznik I

Dz. U. z 1921 r. Nr 49, poz. 300. w Internetowym Systemie Aktów Prawnych