Zdzisław Aleksander Peszkowski herbu jastrzębiec – Urodził się 23 sierpnia 1918 w Sanoku. Tam też uczęszczał do szkoły podstawowe, gimnazjum i zdał egzamin maturalny. Brał aktywny udział w życiu religijnym. Jego wielką pasją było harcerstwo.
Po maturze w 1938 został powołany do służby wojskowej, którą odbył w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. Szkołę podchorążych ukończył w 1939.
W 1939 jako podchorąży otrzymał przydział do 20 Pułku Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego, stacjonującego w Rzeszowie. Tam pod koniec sierpnia 1939 szkolił żołnierzy w obliczu zagrożenia wojną. W Pomorzanach (obwód lwowski) 20 września jego szwadron został otoczony i wzięty do niewoli przez wojska sowieckie.
W październiku 1939 jeńców polskich przewieziono z Pomorzan do Wołoczysk, a następnie przetransportowano bydlęcymi wagonami do Kozielska, gdzie 1 listopada zostali umieszczeni w częściowo zniszczonych zabudowaniach Monasteru Kozielskiego. Na wiosnę 1940 rozpoczęto wywózki jeńców. Nikt wówczas nie przypuszczał, że oficerowie polscy trafiali do katyńskiego lasu i tam byli mordowani. 12 maja 1940 w ostatnim transporcie 232 osób był Zdzisław Peszkowski. Ten transport nie trafił do Katynia, lecz przez stację Babino do obozu w Pawliszczew-Borze, gdzie trafili także jeńcy z analogicznie ostatnich transportów z Ostaszkowa i Starobielska (łącznie było ich 448).
Po zawarcia układu Sikorski-Majski, Zdzisław Peszkowski dostał się do tworzenia w Związku Sowieckim polskiej armii pod dowództwem gen. Władysława Andersa.Awansowany do stopnia porucznika, a później rotmistrza, Zdzisław Peszkowski dowodził kompanią w 1 Pułku Ułanów Krechowieckich w II Korpusie Armii Polskiej gen. Władysława Andersa.
W kwietniu 1944 został skierowany wyłącznie do działalności harcerskiej. Jednym z zadań było kształcenie i wychowanie młodzieży polskiej i przygotowanie jej do życia na emigracji. Jako harcmistrz trafił do „polskiego” miasteczka Valivade w Indiach (ośrodek szkolnictwa, gdzie trafiały dzieci uratowane z obszaru ZSRR). Organizował tam szkoły, drużyny i hufce harcerskie na emigracji. Nosił wówczas przydomek „Druh Ryś”.
Po zakończeniu II wojny światowej Peszkowski studiował w Oksfordzie i w Polskim Seminarium Duchownym w Orchard Lake na Uniwersytecie Wisconsin w Detroit. Uzyskał tam tytuł magistra teologii i stopień naukowy doktora filozofii. W czasie swojego trwającego pół wieku pobytu na emigracji uczestniczył w niezliczonej ilości międzynarodowych zjazdów o charakterze teologicznym, naukowym, a także patriotyczno-społecznym. W 1966 wybrany został prezesem Polish American Historical Association. Pracował jako kapelan Rodzin Katyńskich i Pomordowanych na Wschodzie oraz Naczelny Kapelan ZHP poza granicami Kraju.
Do Polski na stałe powrócił w 1989 roku.
W latach 90 uczestniczył w ekshumacjach polskich oficerów. Z jego inicjatywy rok 1995 został ogłoszony Rokiem Katyńskim.
Krążył niestrudzenie między Ojczyzną i Polonią rozproszoną po całym świecie, jako kapelan Rodzin Katyńskich i Pomordowanych na Wschodzie oraz Naczelny Kapelan ZHP poza granicami Kraju, integrując starsze i młodsze pokolenia Polaków żyjących poza granicami Rzeczpospolitej.
W 2000 z jego inspiracji powstał Międzynarodowy Motocyklowy Rajd Katyński.
Zmarł 8 października 2007 roku. Spoczął w Panteonie Wielkich Polaków w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.
Źródło: wikipedia.pl